मिलन सुवेदी
मिलन सुवेदी
दरवाङ, । निस्कोट बराह ताल नेपालको गण्डकी प्रदेश, म्याग्दी जिल्लाको मालिका गाउँपालिका–१ मा अवस्थित एक सुन्दर र पवित्र ताल हो । यो ताल केवल प्राकृतिक सौन्दर्यको लागि मात्र नभई धार्मिक, सांस्कृतिक, ऐतिहासिक र पर्यावरणीय दृष्टिकोणले पनि महत्त्वपूर्ण मानिन्छ । यसको आकर्षक दृश्य, हिमालको प्रतिबिम्ब, हरियो वनस्पति र धार्मिक महत्वले गर्दा निस्कोट बराह तालले पर्यटक, तीर्थयात्री र अनुसन्धानकर्ताहरूलाई आकर्षित गरिरहेको छ ।
भौगोलिक र प्राकृतिक सौन्दर्य–
निस्कोट बराह ताल हरियाली पहाडहरू र हिमशृंखलाको बिचमा रहेको छ, जसले यसलाई असीम प्राकृतिक सौन्दर्य प्रदान गरेको छ । यसको स्थिर र स्वच्छ पानीले हिमालहरूका प्रतिबिम्बलाई स्पष्ट रूपमा देखाउन सक्छ, जसले तालको दृश्यलाई झन् आकर्षक बनाउँछ । यस तालको वरिपरि विभिन्न प्रकारका वनस्पति, जङ्गली जनावरहरू र पक्षीहरू पाइन्छन्, जसले तालको जैविक विविधतालाई बलियो बनाउँछ । विभिन्न ऋतुहरूमा तालको वातावरण बदलिन्छ, विशेष गरी वसन्त र हिउँदमा यो ताल थप आकर्षक देखिन्छ ।
धार्मिक र सांस्कृतिक महत्व
बराह तालको धार्मिक महत्त्व स्थानीय बासिन्दाहरू र भक्तजनहरूको लागि अत्यन्त गहिरो छ । यस ताललाई बराह देवताको बसोबासको रूपमा मानिन्छ, जसका कारण यो स्थल पूजनीय र श्रद्धाका साथ हेरिन्छ । यो तालमा स्नान र पूजा गर्नाले भक्तजनहरूको इच्छाहरू पूरा हुने र पापबाट मुक्ति पाइने जनविश्वास छ । विशेष पर्वहरूमा स्थानीय तथा अन्यत्रबाट आउने श्रद्धालुहरूले यहाँ मेला, पूजा र विशेष धार्मिक अनुष्ठानहरू गर्दछन्।
पर्यटन र आर्थिक सम्भावना–
निस्कोट बराह तालमा भ्रमण गर्न आउने पर्यटकहरूको संख्यामा निरन्तर वृद्धि भइरहेको छ । प्राकृतिक सौन्दर्य र धार्मिक महत्त्वका कारण तालले घरेलु तथा विदेशी पर्यटकहरूलाई आकर्षित गरिरहेको छ । ताल वरपर पर्यटकीय पूर्वाधारको विकास गरी यसलाई अन्तर्राष्ट्रिय पर्यटन गन्तव्यको रूपमा विकास गर्ने ठूलो सम्भावना छ । तालको पर्यटन प्रवर्द्धनले स्थानीय अर्थतन्त्रमा सकारात्मक प्रभाव पार्न सक्छ, जसले होटल, यातायात र अन्य सेवाहरूको वृद्धि गराउँछ ।
पारिस्थितिक र पर्यावरणीय महत्व–
तालको पारिस्थितिक सन्तुलन अत्यन्त महत्त्वपूर्ण छ । यहाँको जैविक विविधता संरक्षणका लागि स्थानीय निकायको ध्यान आवश्यक छ । तालमा फोहोर र प्रदूषण रोक्न, वन संरक्षण गर्न र जैविक सन्तुलन कायम राख्न उचित कदमहरू चाल्नुपर्ने आवश्यकता छ । तालको पानीको गुणस्तर, वनस्पति र वन्यजन्तु संरक्षण गर्न सकेमा यसले दीर्घकालसम्म पर्यावरणीय सन्तुलन कायम राख्न मद्दत पु¥याएको छ ।
संरक्षणका चुनौतीहरू
निस्कोट बराह ताललाई संरक्षण गर्न विभिन्न चुनौतीहरू छन ्। अव्यवस्थित पर्यटन, वातावरणीय प्रदूषण र स्थानीय स्रोतहरूको अत्यधिक प्रयोगले तालको प्राकृतिक सौन्दर्य र धार्मिक महत्त्वलाई ह्रास गराउने जोखिम छ । स्थानीय तह, सरोकारवालाहरु र पर्यावरणविद्हरूले तालको संरक्षणमा विशेष ध्यान दिनुपर्ने आवश्यकता छ । उचित रणनीति र योजना मार्फत तालको दीर्घकालीन संरक्षण सुनिश्चित गर्न सकिन्छ, जसले यसलाई भावी पुस्ताका लागि पनि सुरक्षित राख्न मद्दत पु¥याउँछ ।
निश्कर्ष –
निस्कोट बराह ताल एक अमूल्य सम्पत्ति हो, जसले धार्मिक, पर्यटकीय, सांस्कृतिक र पर्यावरणीय महत्व राख्छ । यसको सौन्दर्य र पवित्रता संरक्षणका लागि स्थानीय र प्रदेश सरकारहरूले दीर्घकालीन योजनाहरू कार्यान्वयन गर्नुपर्ने छ । यदि यस तालको महत्त्वलाई थप प्रवर्द्धन गर्न सकियो भने यो स्थानले राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय तहमा ख्याती कमाउन सक्छ । निस्कोट बराह ताल केवल म्याग्दी जिल्लाको मात्र नभई सम्पूर्ण गण्डकी प्रदेशको गौरव हो । यसको संरक्षण, विकास र प्रवर्द्धनले यहाँको स्थानीय जीवनस्तरमा परिवर्तन ल्याउन ठूलो भूमिका खेल्न सक्छ ।
लेखक मालिका गाउँपालिकाको कार्यालयका कर्मचारी हुनुहुन्छ ।
